- गणेश पुमा चिन्तन
बित्ता साइबो टुक्लुक् टुक्लुक् पुङ्चिने
कोङ्छामा चाइन्याङ् सोप्लेक् सोप्लेक् वान्चिने ।
दुम् खामपाक्याङ् कनिमाक् हे कइसमाक्
छेन्मा किना दुम्सिन्मा पेलो लाम्खुक्इ खामपाक्
मि खाकतुप्चि लाम्दक् कुदक्, चोम्पा चोम्पा बित्चिने
एन्चि धुम्सि मबेन्याङ्लो योक् बोक्वादो रप्चिने ।
केचि तोङ्चि निकिना तुक्याङ् नि कचिमिन्मा
खामफेक्याङ्कु दुम् केचिआ आत्लोङ् ङे सिन्मा
खामम्हुयाङ्कु दुम् केचिआ तोपेत्नि सिन्चिने
कुलङ्धिप्पाआ तोङ्या खाछेक्याङ् तक्कुछे एन्चिने ।
नारक्वाचि नाम्छरवादि मतोङ्कि मपान्याङ् ङसङ्
सुन्वाचि मतोङ्कि लेम्छक्वा मखोन्याङ् ङसङ्
केचि छे साइबो तोङ्चिकि ङे बित्चिने
ओक्तिखा बाराङ्खा लाम् अक्निङे पुङ्चिने ।
माङ्लेङ्दिप्माआ युन्पा निकि ठोङ्मा पुङ्मा खाचिन्दाकु
कइसमाक् कइसमिन्माचि दोकङ् रेत्मेन्चेन् खाचिन्दाकु
खोन्कि ङे साइबो केचि छे थत्नि ङे पुङ्चिने
कइसमाक् मन्नाचिओङ् तोङ्चिकि फुङ्चिने ।
बौदाप्पाआ तान् रेत्मा कुक्मा खाचिन्दाकु
चा मेत्दङ्कुचि ङासाखान् रोङ् चेन्मा खाचिन्दाकु
केचि छे तल्ल तान् साप्तान रेत्चिने कुक्चिने
मतुक् मखेन्याङ्कुचि ओक्तो चामा इत्चिने ।
सालाप्पाआ तोङ्या पोन्मा खाचिन्दाकु
सुम्निकुआ सोम्तुक् मुमा खाचिन्दाकु
खोन्कि ङे साइबो साप्तान् बोबि झारा कोप्चिने
तोङ्या सोम्तुक्मा झारा तान्पोङ्चिदो चोक्चिने ।
नाम् ए पियाङ् हे खसङ्
बित्ता साइबो टुक्लुक् टुक्लुक् पुङ्चिने
कोङ्छामा चाइन्याङ् सोप्लेक् सोप्लेक् वान्चिने ।।
हिड सोल्टी जाऔं (पुमा भाषाको नेपाली अनुवाद)
हिड सोल्टी टुकुटुकु जाऔं
मन अञ्जानमा छ सुस्तरी चलौं ।
कुरा लाउदैछन् असल कि खराब
कुरा बुझौं नत्र बाटोमूनि लडाउछन्
आगो लगाउनेहरू बाटोबाटो, बिस्तारै हिडौं
हामीलाई पछ्याउदै आए भने पिडालुको पातले छेलौं ।
हामी मिल्छौं भनेर दुख्दैछ रे उनीहरूको मन
छुट्याउन खोजेको हामीलाई पहिल्यै जान्नु
हामीलाई जुधाएको हामीले तत्काल थाहा पाऔं
मेघ गर्जेर ज्ञान बुद्धि दिदैछ त्यो पनि सुनौं ।
काराङकुरुङहरू आकाशमा मिलेर उडे जस्तै
मौरीहरू मिलेर गुलियो चिज ओसारे जस्तै
हामी पनि सोल्टी मिलेर अगाडि बढौं
मेलापातको बाटो सँगै नै हिडौं ।
किराती देवीले उधो भनी उभो जान सिकाएको
खराब नराम्रा मनहरूबाट जोगिन सिकाएको
त्यसैले नै सोल्टी हामी पनि त्यसरी नै जाऔं
खराब मानिसहरूबाट मिलेर भागौं ।
किरात पुर्खाले गाउँको रक्षा गर्न सिकाएको
गरीबहरूलाई माछा भात खुवाउन सिकाएको
हामी पनि त गाउँ समाजको रक्षा सुरक्षा गरौं
दु:खी छटपटाइरहेकाहरूलाई औषधि खुवाऔं ।
पारुहोङ्ले ज्ञान बाड्न सिकाएको
सुम्निमाले माया गर्न सिकाएको
त्यसैले सोल्टी गाउँ समाज सबै घुमौं
ज्ञान र माया सबै गाउँलेसँग बाडौं ।
अबेर पो हुँदैछ कि क्या हो
हिड सोल्टी टुकुटुकु जाऔं
मन अञ्जानमा छ सुस्तरी चलौं ।।
(अन्तर्राष्ट्रिय मातृभाषा दिवस २०२१ को अवसरमा नेपाल आदिबासी जनजाति उत्थान राष्ट्रिय प्रतिष्ठानद्वारा आयोजित कविता वाचन कार्यक्रममा प्रस्तुत कविता)
